AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu “Azərbaycan ədəbiyyatında vətənçilik və dövlətçilik məfkurəsinin intibahı: Heydər Əliyevdən İlham Əliyevə” adlı kitabı nəşr edib. Monoqrafiyanın müəllifləri akademik İ. Həbibbəyli, AMEA-nın müxbir üzvü T. Əlişanoğlu, f.e.d. E.Akimova, f.e.d. Ə.Əsgərli, f.ü.f.d. A.Bağırlı və f.ü.f.d. L.Həsənovadır. Kitab Azərbaycan xalqının Ümummilli lideri, görkəmli dövlət və siyasət xadimi Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyinə ithaf olunub.
Layihə rəhbəri akademik İsa Həbibbəyli monoqrafiyanın“Böyük ədəbiyyat siya səti və möhtəşəm bədii obraz” adlı ön sözündə Heydər Əliyev dərkinin milliliyi, tarixiliyi və müasirliyinin mahiyyəti üzərində geniş dayanıb. Bildirib ki, Heydər Əliyevin dövlətçilik təfəkkürünün formalaşması, zəngin milli və bəşəri dünyagörüşə yiyələnməsində ədəbiyyat və incəsənətin xüsusi rolu olub. Böyük rəhbər ədəbiyyata xalqımızın milli-tarixi varlığı və mənəvi səviyyəsinin təzahürü kimi baxıb. O, milli-bədii təfəkkürümüzün tarixilik və müasirlik təcrübəsinə, onun mövcud ideoloji prinsipləri və əxlaqi-mənəvi dəyərinə xüsusi diqqət yetirib, bu ali keyfiyyətləri milli dövlətçilik təlimində ədəbiyyat siyasətinin tərkib hissəsi kimi qiymətləndirib. Göstərib ki, Ümummilli liderin ədəbiyyatımızdakı millilik siyasəti xəlqilik, vətənpərvərlik, adət-ənənə və əxlaqi dəyərlərimizə, onlara olan ehtiram hisslərinə əsaslanıb. Ulu öndər ana dilimizin qorunması, saflığı və işlək dairəsinin genişlənməsi məramına xüsusi diqqət yetirib, bununla bağlı əməli tədbirlər görüb, milli dil siyasətinə dair fərman və sərəncamlar imzalayıb, qanun layihəsinin həyata keçirilməsinə nail olub.
Alim Heydər Əliyevin tarixilik missiyasının mahiyyətini qiymətləndirərkən deyib: “Böyük dövlət xadimi Heydər Əliyev bu fikirdə olub ki, Azərbaycanın qədim tarixini, əsrlər boyu keçdiyi yolu gərək həm öz vətəndaşlarımıza, həm də respublikamıza maraq göstərən adamlara tanıtmaq lazımdır... Heydər Əliyev Azərbaycan xalqına özünün soykökünü, milli-tarixi keçmişini dərindən və əsaslı şəkildə dərk etdirmək, mənimsətmək, xalqımızda milli qürur hisslərini daha da yüksəltmək üçün tarixi mövzularda bədii əsərlərin yazılmasına meydan verilməsini zəruri sayıb”.
Tarixilik prinsipində Heydər Əliyev klassik ədəbi irs sahəsində ənənələrə böyük önəm verib, ondan yaradıcı istifadə etməyi zəruri sayıb, tarixi mövzuda əsərlərin əhəmiyyətini xüsusi bildirib.
Ulu öndər ədəbiyyat siyasətində müasirlik prinsipinin meyarlarını çağdaş həyatın ədəbiyyata gətirilməsi, müasir düşüncənin, yeni təfəkkürün ədəbiyyatda ifadəsində görüb, “Heydər Əliyevin ədəbiyyatda müasirlik məsələsinə baxışı cəmiyyətdə gedən ictimai-siyasi və mənəvi proseslərlə bağlı olub, xalqı və ölkəni daim irəliyə aparmağa, yeniləşdirməyə xidmət edib. Heydər Əliyev ədəbiyyat haqqında elmdə də professionallıq göstərib, bədii ədəbiyyatla yanaşı, ədəbiyyatşünaslıq, sənətşünaslıq, teatrşünaslıq və dilşünaslıq kimi elm sahələri də Heydər Əliyevin ədəbiyyat siyasətinin işığında yeni inkişaf səviyyəsi qazanıb...”
Müəllif ən yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafında Ümummilli lider Heydər Əliyevin ədəbiyyat siyasətinin əhəmiyyətini qeyd edib. Görkəmli dövlət xadimini milli dövlətçilikdə ədəbiyyat siyasətinin banisi, yaradıcısı kimi səciyyələndirib. Hesab edib ki, Azərbaycan xalqının son əlli ildəki ədəbiyyatı Heydər Əliyev epoxasının ədəbiyyatıdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev isə Ulu öndərin yeni tarixi şəraitdə ədəbiyyat təlimini çağdaş müddəalarla zənginləşdirir, onu yaradıcı şəkildə inkişaf etdirir. Hazırda yeni tarixi epoxa fonunda məsul vəzifə ədəbiyyatımızda Ümummilli liderin ümumiləşmiş mükəmməl bədii obrazını yaratmaqdır.
AMEA-nın müxbir üzvü T.Əlişanoğlu “Heydər Əliyevin tarixi obrazı və ədəbiyyat” məqaləsində Heydər Əliyevi müasirlik və tarixilik baxımından səciyyələndirib, Heydər Əliyevin ədəbi mühitdəki obrazını faktlar əsasında canlandırıb.
“Beynəlmiləl məfkurədən milli ideyaya doğru: müasir nəsrdə Heydər Əliyev obrazı (bədii-sənədli nəsr və publisistika”) məqaləsinin müəllifi f.ü.f.d. L.Həsənova Xalq yazıçı, publisist və ictimai xadim, Dövlət mükafatı laureatı Elmira Axundovanın 6 cildlik “Heydər Əliyev. Şəxsiyyət və Zaman”, Hüseyn Adıgözəlin ”Zirvə. Heydər Əliyevin həyatı”, Nikolay Zenkoviçin “Heydər Əliyev. Taleyin döngələri” və V.Andriyanovla H.Mirələmovun “Heydər Əliyev. Görkəmli adamların həyatı” adlı bədii-sənədli əsərlərinin milli və bəşəri dəyərlərini şərh edib.
F.ü.f.d. A. Bağırlı “Uşaq ədəbiyyatında və dramaturgiyada Heydər Əliyevin bədii obrazı” adlı məqaləsində Heydər Əliyevin obrazını uşaqlar üçün yazılmış bədii nümunələrdə izləyib.
“Azərbaycan ədəbiyyatında vətənçilik və dövlətçilik məfkurəsinin intibahı: Heydər Əliyevdən İlham Əliyevə” adlı məqalənin müəllifi f. e. d. E. Akimova Heydər Əliyevin obrazını milli məfkurənin mahiyyəti (milli klassik irs, Cavid intibahı, Heydər Əliyev məktəbi–YAP, Heydər Əliyev və İlham Əliyevin ədəbiyyatlaşan obrazı, Şuşa ilinin estetikası) fonunda səciyyələndirib.
Heydər Əliyevin elit şəxsiyyətini dünya sivilizasiyasının qovuşağında izləmiş f.e.d. Ə. Əsgərli hesab edir ki, bu filoloji kitab elmi-tədqiqat müəssisələri, orta və ali məktəblər, siyasi-ideoloji dərslər və tarixi lektoriyalar üçün əhəmiyyətli vəsaitdir, Azərbaycan insanının dövlətçilik təfəkkürünün formalaşdırılması və zənginləşdirilməsində, gənc nəsillərin Heydər Əliyev nümunəsində təlim-tərbiyəsində yönləndirici məfkurə sənədidir.