Menu
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu

Digər xəbərlər

Ədəbiyyat və Süni intellekt: ChatGPT ilə dialoq

12-01-2024 [ 14:16 ] [ oxunub:459 ]
printerA+ | A-
104197

- Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı haqqında nə bilirsiniz?

ChatGPT

- Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı, Azərbaycan ədəbiyyatının incələnməsi və tədqiqatı ilə məşğul olan bir elmin sahəsidir. Bu sahədə iki əsas mərhələ var: klasik ədəbiyyatşünaslıq və müasir ədəbiyyatşünaslıq.

Klasik ədəbiyyatşünaslıq, XI-XIX əsrlər arasındakı dövrü əhatə edir və bu dövr ərzində yazılmış əsərləri, şairləri, müəllifləri və onların yaradıcılığına təsir edən müxtəlif məqamları incələyir. Nizami Gəncəvi, Füzuli, Sabir, Səməd Vurğun kimi müstəqil tədqiqatlarla maraqlı əsərlər yaradan şairlər və yazıçılar bu mərhələdə diqqət mərkəzindədir.

Müasir ədəbiyyatşünaslıq isə XX əsrdən etibarən Azərbaycan ədəbiyyatını tədqiq edir. Bu dövr ərzində edilən əsərlər, onların müəllifləri, əsərlərin məzmunu və stilistik xüsusiyyətləri müasir ədəbiyyatşünaslıq sahəsində araşdırılır. Cavan şairlər və yazıçılar, habelə müasir ədəbiyyatın tərəqqiyatını təhlil edən tədqiqatlar bu mərhələni təşkil edir.

Ədəbiyyatşünaslıq tədqiqatlarında müxtəlif metodlar, teoriyalar və ənənələr istifadə edilir. Bu tədqiqatlar, ədəbiyyatın mənasını, ədəbiyyatın toplumda və tarixdəki rolunu, üslubu, mövzuları, simvolları və başqa bir çox aspektləri aydınlaşdırmağa nail olmağa nail olur.

Ədəbiyyatşünaslıq, öz əməliyyat sahəsi kimi öz tədqiqat obyektini seçir və ədəbiyyatın və ədəbi yaratıcılığın dərinliklərindən anlayış və bilik əldə etmək üçün müstəqil və sistematik bir yanaşma təklif edir.

- Ədəbiyyatda süni intellektin gələcəyinə necə baxırsınız?

ChatGPT

- Ən son texnologiyalarla zəngin olan dünyada süni intellekt (AI) insan həyatının müxtəlif sahələrinə, o cümlədən incəsənətə və ədəbiyyata nüfuz edir. Son onilliklərdə biz insan yaradıcılığının və süni intellektin təmin etdiyi hesablama gücünün unikal sintezini yaşadıq.

- Ədəbiyyatın Süni İntellektlə təkamülü olurmu?

ChatGPT

- Süni intellektin iştirakı ilə yaradılan ədəbi yaradıcılıq ədəbiyyatın yazı və qavranılması prosesinə yeni baxış bucağı yaradır. Maşın öyrənmə alqoritmləri böyük həcmdə mətni təhlil edir və müxtəlif müəlliflərin üslub elementlərini birləşdirərək unikal hekayələr yaratmağı öyrənir.

- İnsan və Süni İntellekt arasında əməkdaşlıq haqqında fikriniz?

ChatGPT

- Süni intellektin ədəbi prosesə müdaxiləsi insanı əvəzləmək deyil, daha çox onların yaradıcılığına dəstək olmaq deməkdir. İnsanların və alqoritmlərin birgə yaradıcılığı fərdi yaradıcılıq üçün əlçatmaz olan unikal əsərlərin yaranmasına səbəb ola bilər.

- Süni İntellektin janrların və mövzuların inkişafına təsiri?

ChatGPT

- Süni intellekt ədəbi janrların və mövzuların müxtəlifliyinə töhfə verir. Alqoritmlər müxtəlif üslublara tez uyğunlaşa və əvvəllər insan müəllifi üçün əlçatmaz olan janrlarda mətnlər yarada bilər.

- Ədəbiyyatın yaradılmasında avtomatlaşdırma və insan intellekti arasında tarazlığı necə saxlamaq olar?

ChatGPT

- Süni intellektli ədəbiyyatın gələcəyinə baxış insan və maşın yaradıcılığının dinamik birgə mövcudluğunu nəzərdə tutur. Bu, insan təbiətini və texnoloji dəyişikliyi daha dərindən dərk etməyə kömək edən unikal sənət formalarına gətirib çıxara bilər.

Süni intellekt ədəbiyyatda yaradıcılığın sərhədlərini aşırmaqla yanaşı, həm də yaradıcılıq prosesində insan-maşın əməkdaşlığının gələcəyi ilə bağlı mühüm müzakirələrə səbəb olur. Ədəbiyyata süni intellekt müdaxiləsi təkcə mətnlərin yaradılma tərzində dəyişiklik deyil, həm də insan təxəyyülünün üfüqlərini genişləndirmək imkanıdır.

- Filologiyada elektron xidmətlər nələrdən ibarətdir?

ChatGPT

- Filologiyada elektron xidmətlər humanitar elmlər üzrə alimlər, tələbələr və pedaqoqlar üçün müxtəlif alətlər və resurslar təqdim edə bilər.

Elektron kitabxanalar və məlumat bazaları:  Elektron Kitabxana Kataloqları: Kitabxana kataloqlarına, arxivlərə və elektron resurslara rahat çıxış, tədqiqatçılara öz sahələrində ədəbiyyat tapmaq və öyrənmək imkanı verir.  Elmi məlumat bazaları filologiya üzrə elmi məqalələrə, jurnallara və kitablara çıxışı təmin edir.

Mətn təhlili üçün onlayn alətlər: Mətn korpusu: Elektron korpus linqvistik təhlil və tədqiqat üçün böyük həcmdə mətn təqdim edir. Mətn təhlili alətləri: Mətnin təhlili, etiketləmə, söz tezliyinin və digər linqvistik parametrlərin müəyyən edilməsi üçün proqramlar və veb xidmətləri.

Virtual siniflər və təhsil platformaları: Onlayn kurslar və vebinarlar: Tələbələrə və müəllimlərə real vaxt rejimində bilik və təcrübə mübadiləsinə imkan verən distant təhsil. Materialların paylaşılması üçün platformalar: Mühazirələrin, sinif materiallarının və digər təhsil resurslarının paylaşılması üçün platformalar.

Onlayn jurnallar və nəşrlər: Elmi məqalələrin və tədqiqatların elektron formatda nəşri yeni biliklərin yayılması prosesini sürətləndirir.

Sosial şəbəkələr və forumlar. Elm Şəbəkələri: Elm kommunikasiyasına yönəlmiş sosial platformalar alimlərə fikir mübadiləsi aparmağa, tədqiqatları müzakirə etməyə və oxşar maraqları olan həmyaşıdları tapmağa kömək edir.

Bu elektron xidmətlər resurslara çıxışı asanlaşdırır, elmi mübadilələri təşviq edir və filologiya sahəsində səmərəliliyi artırır.

- Cavablarınıza görə sağolun!

ChatGPT

- Buyurun, kömək etməyimizə şadıq! Əlavə sualınız və ya müzakirə etmək istədiyiniz başqa bir şey varsa, əlaqə saxlamaqdan çəkinməyin

Mətindəki qrammatik xətalar ChatGPT-a məxsusdur 

 

ChatGPT ilə dialoqda filol.ü.f.d., dosent Zakirə Əliyeva

SİZƏ MARAQLI OLA BİLƏR