The ancient Greek historian Herodotus B.C. In his work "History" written in the 5th century, he created impressive psychological scenes by writing down the legends reflecting the reasons for the fall of the ancient state of Medea and its occupation by the Iranian state - folklore examples such as "Astiaq", "Tomris", which are the products of the people's thinking, in an attractive artistic language, and "History" also presented with different names.
Some of them are mentioned in the "History" books, and the folklore pearls of the motherland, South and North Azerbaijan passed from language to language, mouth to mouth, and have reached our times, are the product of collective creativity and are a literary genre whose authors are unknown. Oral folk creativity, which informs about the ancient times and the deep layers of history, is a unique field of culture filtered from the soul of our people. Collective creativity-oral literature, which is the first and typical for the literatures of all nations, played the role of a foundation in the development of Azerbaijani literature and reaching its current level. The work of collecting, publishing and turning this rich heritage into a teaching tool has been given attention since the first years of the last century, and the main stage of mass collection of examples of Azerbaijani oral folk literature began in the first quarter of the 20th century...
In this period, Eynali Sultanov and Mahmudbey Mahmudbeyov had invaluable services in the field of collecting, publishing and researching examples of oral literature, and these works are considered the first steps of Azerbaijani folklore studies. The famous scientist Firudin Bey Kocherli was not only a folklore collector, but also the creator of our science of folklore studies. Hanafi Zeynalli classified oral literature for the first time in the books "Azerbaijani Proverbs and Proverbs" (1926) and "Azerbaijani Riddles" (1928). Amin Abid was one of the researchers who studied the theoretical idea of folklore, brought the most advanced research methods of his time to Azerbaijani folklore studies and did serious work in this field. he is one of the first authors of scientific considerations about the rhythm, repetition of similar sounds, alliteration, division and other poetic patterns..." Veli Khuluflu was also one of the researchers who consistently dealt with the collection and publication of our folklore in the 1920s and 30s. In 1927, he published the book "El Ashighi" and the epic "Koroglu" for the first time in Azerbaijan.
Salman Mumtaz and Hummet Alizade also started the work of collecting Azerbaijani oral literature in this period... S. Mumtaz, who published the two-volume book "El poets" in 1927-28, in these publications, wrote the poems of Dirili Gurbani and Sarı Ashığ, his old sayings, proverbs and wrote down the most perfect examples of proverbs. "In 1929, H. Alizadeh, who published the collection "Aşığlar" in two volumes, for the first time published 14 branches of the "Koroğlu" saga and more than 50 independent couplets from the repertoire of Azerbaijani ashık..."
H. Arasli, M.H. Tahmasib, M. Seyidov, X. Koroglu, A. Akhundov, V. Valiyev, M. Hakimov, P. Efendiyev, A. Nabiyev have rendered unparalleled service in the development of our folklore studies from the Second World War to our time.
Azərbaycan ağız ədəbiyyatının toplanması, öyrənilməsi, yayımlanması və təbliği işi paralel olaraq Güney Azərbaycanda da həyata keçirilib. 20-ci yüzilliyin ilk illərindən başlayaraq Pərviz Pərvizi, Həsən Əzari, Sultan Tulu, Məhəmmədəli Fərzanə, Əli Kəmali, Əli Rza Sərrafi, Cahangir Karini, Əsgər Ülyayi Kəlyan (Yaşıl), Behruz Həqqi, Bəhruz İmani, Əkbər Rəhimzadə, Fatimə Mustafapur, Hüseyn Məmmədxani Güneyli, Aqşin Ağkəmərli və b. Güney folklorunun bugünkü səviyyədə tanıdılması, öyrənilməsi və yayımı sahəsində çox böyük işlər görüblər.
Tarix boyu Azərbaycan türklərinin yaratdıqları zəngin ağız ədəbiyyatı xəzinəsi XIX əsrdən başlayaraq həm də folklor ad-landırılıb. İngilis dilindən gələn bu termin - folk -xalq, lore isə bilik, hikmət (xalq müdrikliyi) anlamındadır. Tanınmış folklorşünas alim Azad Nəbiyev yazırdı ki, "Folklor nümunələri xalq zəkasının qüdrətini, bədii təfəkkürünün gücünü parlaq əks etdirən, məzmun cəhətdən maraqlı, ideya baxımından zəngin, əsrlərin sınağından çıxmış əsərlərdir. Bu sənət inciləri janr əlvanlığı, dil-üslub aydınlığı, poetik tutumu və xəlqiliyi ilə seçilir..."
Bu əksetmənin Azərbaycan dünyanın ən zəngin folklor sərvətlərinə sahib olan ölkələrindən biridir. Nizami, Füzuli, Xətai, Nəsimi, Sabir, Şəhriyar kimi korifey sənətkarların yaratdığı Azərbaycan ədəbiyyatının qaynağında, söz sənətinin mayasında məhz zəngin və dərin məzmun qatlarına malik Azərbaycan folkloru durur.
Araşdırmaçı yazar Aqşin Ağkəmərlinin yazdığına görə, Güney mahalında ədəbiyyat, əsasən iki yöndə inkişaf edib: şifahi xalq ədəbiyyatı və divan ədəbiyyatı. O, Mirzə İbrahimovun Azərbaycan ədəbiyyatını Dədə Qorqud dövrü, Nəsimi dövrü, Şah İsmayıl Xətai dövrü, Füzuli, Vaqif, Mirzə Fətəli Axundzadə dövrünə bölməsini haqlı sayır və hər bir dövrün özünəməxsus inkişaf mərhələsi keçdiyini vurğulayır.
Ancaq bu faktı qeyd etməliyik ki, mərsiyə ədəbiyyatı bütün dövrləri əhatə edib və izləri, aşıq ədəbiyyatı kimi, lap əski çağlara gedib çıxır. Çünki sevgi ilə kədər qoşa yaranıb. Mərsiyə şeirinə tarixi şəbeh və meydan tamaşalarımızın izləri də demək olar və ilk nümunələrinə Mahmud Kaşğarlının "Divani lüğət-i türk" kitabında rast gəlirik. Bu əsərdə ağı Alp Ər Tonqanın (Əfrasiyab) ölümü ilə bağlı söylənib. Həmin parçadan məlum olur ki, Əfrasiyabın - Alp Ər Tonqanın ölümünə həsr olunmuş bu misralar mərsiyə şeirinin bizdəki ilk örnəyidir. Bu yönlü şeirlər, həm də ağı adı ilə də tanınıb. Ağılar ölümlə, fəlakətlə bağlı oxunur və məzmununda qəm, kədər, qüssə, iztirab, ayrılıq əhval-ruhiyyəsi çox güclü hiss olunur. Çox əski çağlarda həzin bir musiqi ilə, yaxud qopuzla əzizlərinin ölümü - oğul, qız, qadın, at, ya bir el qəhrəmanı və ya el ağsaqqalı haqqında yas mərasim nəğmələrini özəlliklə qadınlar qopuz çalıb-oxuyarmışlar. Mətnlərinin misradaxili bölgüləri yeddi hecadan ibarət olan, yəni hər misrası 3+4-4+3-5+2 bölgüsündən oluşan ağılara el arasında "edilər", "edilmək" də deyilib. Bəzən dünyasını dəyişən insanın kimliyi, özəllikləri, xeyirxahlığı, yaxşı əməlləri dilə gətirilir. Bu nəğmələrdə, qeyd etdiyimiz kimi, yaxın, doğma adamların ölümündən doğan dərin kədər, qəm, ayrılıq, hətta şikayət, nifrət, qarğış notları da ifadə olunur.
Göründüyü kimi, folklor inciləri xalqın bədii təfəkkürünün, ağıl və zəkasının gücünü parlaq şəkildə özündə əks etdirən, maraqlı, diqqətçəkən məzmuna, zəngin ideyaya malik olan və əsrlərin sınağından çıxmış kollektiv yaradıcılıq məhsullarıdır. Bu sənət inciləri janr əlvanlığı, dil-üslub aydınlığı, poetik tutumu və xəlqiliyi ilə seçilir. Şifahi ədəbiyyatda xalqımızın insan taleyi ilə bağlı düşüncələri, vətənpərvərliyi, humanizmi, sevgisi, nifrəti, müxtəlif tarixi dönəmlərdə üzləşdiyi mühüm ictimai-siyasi olaylara münasibəti, gələcəklə bağlı arzu və istəkləri geniş bədii əksini tapır. Təsadüfi deyil ki, əmək nəğmələri xalqın bu hisslərini parlaq şəkildə əks etdirən ilk nümunələrdir. Çünki əcdadlarımız yaşamaq, ayaqda qalmaq üçün böyük əmək sərf edib, təsərrüfatlarında tər tökərək çalışıb, yaxud ov ovlamaq, quş quşlamaq üçün səfərə çıxaraq xeyli zəhmət çəkiblər. Əmək nəğmələri də məhz bu proseslər zamanı yaranıb, insanları işə, əməyə daha da həvəsləndirib.
Əmək nəğmələrinin ən geniş yayılmış növləri ağız ədəbiyyatının ən qədim örnəkləri-holavarlar və sayaçı sözlərdir. İstər Güney, istərsə də Quzey Azərbaycanda əkinçilik və cütçülüklə bağlı yaranmış holavarlarda etnoqrafik elementlər, istehsal alətlərinin adı, öküzün, kəlin vəsfi böyük maraq doğurur. Heç şübhəsiz, əkinçi-cütçü öz ağır əməyini yüngülləşdirmək, qəlbində ruh yüksəkliyi yaratmaq, işini daha əzmkarlıqla və vaxtından tez görüb bitirmək üçün müəyyən ritmli, xoş ahəngli nəğmələr deyib. Cütçü söylədiyi holavarda öküzə müraciətlə ona güvəndiyini, işi tez bir zamanda görəcəyini söyləyir. Öküzlə bağlı holavarlarda kəndli Tanrıdan onu bədnəzərdən, yaman gözdən qorumağı, isti havalarda "bağrı pişməsin" deyə yağış yağdırmasını, göyün üzünə bulud gəlib yerə nəm düşürməsini təmənni edir, xışladığı torpaqdan bol məhsul götürəndə özü ilə bərabər öküzlərin də murada çatdığını qeyd edir:
Bizim öküz, buz öküz,
Qoparıbdı toz öküz.
Alıb yerin canını,
Çıxsın yaman göz, öküz.
Öküzüm gedər işə,
Qorxuram bağrı pişə.
Nola bir bulut gələ,
Göydən yerə nəm düşə.
Qoyunçuluqla bağlı yaranmış nəğmələrdə-sayaçı sözlərdə kəndlinin həyatında qoyunçuluğun nə qədər böyük əhəmiyyət daşıdığı vəsf edilir. Qoyuna müraciətlə oxunan sayaçı sözlərdə kəndlinin güzəranını yaxşılaşdırdığına görə, bu heyvana sevgi və diqqət özünü göstərir. Özəlliklə nazını çəkdiyi, hətta aclıq gələndə başına dolandığı heyvandan zəhmət adamının xeyir-bərəkət, dolanışıq təminatı gözləntisi və diləyi əks olunur. Məsələn:
Saya, saya, sayadan,
Damazlığı mayadan.
Bu saya kimdən qalıb,
Adəm atadan qalıb...
Nənəm, qoyunun ağı,
Gedib dolanar dağı...
Qarılar tutar yağı,
Gəlin yeyər quymağı...
Qızlara cehiz ağı,
Çobana çarıq bağı,
Uşağa bələk bağı...
Hətta sayaçı sözlərin içərisində heyvanların deyişməsindən ibarət mükəmməl poetik parçalar, alleqorik nümunələr də vardır. Bu deyişmə nümunələrdə qoyun, keçi, öküz, inək, camış, dəvə, at və eşşəyin obrazları olduqca canlı və təbii yaradılıb:
İnək deyər, mən doğanda mələrəm,
Mələdikcə dağı-daşı dələrəm.
Qurutumu gündən-günə sərərəm,
Çalxam-çalxam kərələrim var mənim,
Ceyran-ceyran danalarım var mənim.
At deyər, yel təkin göydə uçaram,
Yollar ötüb dağdan-dağa aşaram,
İgidlərlə bir arada yaşaram,
Pəhləvanlar kimi yiyəm var mənim,
Saraylara oxşar pəyəm var mənim.
***
Folklor xəzinəmizi zənginləşdirən janrlar sırasında nağıllar, dastanlar, əfsanə və rəvayətlər, bayatı, layla, oxşama, dərin hikmətə söykənən atalar sözləri önəmli yer tutur. Bu inci xəzinəsi daha çox kollektiv yaradıcılıq nümunələri əsasında formalaşdığı üçün xalqın arzu və istəklərini, çeşidli olaylara baxış acısını, sevinc və kədər duyğularını, tərbiyəvi-didaktiv görüşlərini, dünyabaxışını, mifoloji görüşlərini, psixologiyasını, duyğu və düşüncələrini, bütövlükdə yaşamını özündə əks etdirir. Bütün bunlar lirik, epik və dramatik növlərdə yaranmış folklor örnəklərində orijinal şəkildə öz əksini tapır. Beləliklə də, bu ədəbi növlərin hər birinə məxsus janrlar yaranmağa başlayıb və zaman keçdikcə həmin janrlar daha da zənginləşib. Ancaq həm Güney, həm də Quzey Azərbaycanda lirik və epik folklor nümunələri daha geniş yayılıb, hətta qonşu xalqların da folkloruna və klassik ədəbiyyatına yansıyıb.
Ancaq dildə-ağızda dolaşaraq yazılı mənbələrə köçən və günümüzədək gəlib çatan örnəklərindən aydın görünür ki, lirik janrın bayatı qolunda xalqın yaşamının və gün-güzəranının müxtəlif yönləri yüksək bədii-emosional dillə daha təsirli, yanğılı əks olunub:
Ucadır başın, Təbriz,
Qocadır yaşın, Təbriz,
Sürmədir gözlərimə
Torpağın, daşın, Təbriz!
Bayatılara evsiz-eşiksiz qalanların, yuvası dağılanların dərdi, yurdsuzların yurd nisgili, xanimanları yıxılan, Türkmənçay müqaviləsindən sonra, Uluyurdun İranla Rusiya arasında Araz çayı boyunca bölünməsi, sınırların qapanıb bağlanması üzündən ayrılığa tuş gələn, dərddən canı sanki od tutub yanan, tüstüsü təpəsindən çıxan soydaşlarımızın yaralı ürəklərinin naləsi də hopub:
Bu gün getdim suya mən,
Sudan aldım dua mən,
Qaranquşca olmadım
Barı quram yuva mən.
Yer üzündə var olan canlıların ən dözümlüsü insandır. İnsan yarandığı gündən ayaqda qalmaq, güzəranını, keçimini sağlamaq üçün çarpışmada, həyatla, qədərlə mücadilə etməkdədir. Bu yolda çox məşəqqətlərdən keçir, əziyyətlər çəkir, amma dözür, uğurlar da qazanır, uğursuzluğa da tuş gəlir, amma yıxılmır, yaşamını sürdürür. Bu dözümlülük, tarixən qədərlə çarpışma bayatılara da yansıyır. "Fələyin dad əlindən, Olmadım şad əlindən, Yapışaydım yaxandan, Çəkəydim dad əlindən" deyibən fəryad edən və Urmunun üzüm bağındakı üzüm dənələrinin sayı qədər sinədağı olan insan dağın belə götürə bilmədiyi dərd yükünü çəkir, zülmə dözür:
Urmiyənin bağı var,
Bağında bağçası var,
Bağda üzüm sayısı
Məndə hicran dağı var.
Xoya gəl, Mərəndə gəl,
Bağdan bar dərəndə gəl,
Bir gəldin xəstə gördün,
Bir də can verəndə gəl...
Bu bayatılarda naməlum müəllif qafiyə yaratmaq naminə Ərzurum, Xoy və Mərənd şəhərlərinin adını çəkib. Ancaq bütövlükdə bayatılarda istər qafiyə yaratmaq xatirinə, istərsə də məzmuna görə yer, məkan, yurd adlarının işlənməsinə tez-tez rast gəlinir və bu adçəkmənin qanunauyğun hal olduğu anlaşılır. Bu bayatıda isə Təbrizin adını bayatı müəllifi məhz məzmuna görə işlədib:
Saraldı bağ, dözmədi,
Bülbül güldən bezmədi,
Təbrizdən ayrı düşdüm,
Dərdimə dağ dözmədi...
Azərbaycan-türk folklorunda - daha çox nağıllarda, əfsanə və rəvayətlərdə, hətta dastanlarda obrazı yaradılan əfsanəvi Səməndər (Feniks) quşu ümumtürk folklorunun keçərli quş obrazı, xilaskarlıq simvolu, kosmoqonik etiqadın sakral onqonudur. Səməndər, Zümrüd və ya Simurq deyirlər. Bu əfsanəvi quş qəhrəmanların dostu, darda qalanların köməkçisi, zülmətdən işıqlı dünyaya gedib gələn, uzaq yolu qısa müddətə uça bilən nəhəng bir varlıqdır. Nağıllarda təsvir edilir ki, Zümrüd quşu xeyirxah insanlara qanadından bir tük verir. Həmin tükü oda tutanda bu quş dara düşmüş adamın dadına çatır. portal.azertag.az/az/encyclopedia/-da verilən açıqlamadan bəlli olur ki, rəvayətə görə, "uçarkən Səməndər quşunun qanadlarından qığılcım qopur. Bu quş ildə bir yumurta qoyub, qurbağaya oxşar bala çıxarır, özü isə alışıb yanır, həyatını balasına qurban verir. Digər rəvayətə görə, səməndər quşu odun içində yaşayır. Oddan da alışıb yanır..." Güney folklorunda Səməndər quşu obrazı ustalıqla yaradılıb:
Əzizim, oda salmaz,
O Xoydu, o da Səlmas.
Səməndər də mənimtək
Özünü oda salmaz.
Bu bayatının ikinci misrasında Güney Azərbaycanın Xoy, Səlmas şəhərlərinin adlarının çəkilməsi, son iki misrada isə Səməndər quşu haqqında miflərə işarə olunması yenə də məzmunun mükəmməl alınması uğruna bayatı müəllifinin yüksək sənətkarlıqla etdiyi bədii priyomlardır.
Əsasən adları bəlli olmayan istedad sahibləri - şairlər Güney folklorunun əsas janrlarından olan bayatıları yaradarkən əfsanə, nağıl və dastan motivlərindən, atalar sözlərindən də çox böyük məharətlə istifadə edərək yaradıcı şəkildə bəhrələniblər.
Sevgi bayatılarında yar sorağına düşüb diyar-diyar gəzən sevdalıların, sevdiyinin vüsalına yetməyən, fələyin qəzəbinə tuş gələn və günü ah-vayla keçən nakamların, eşq düşmənlərinin zalımlığı üzündən ayrılıq qəhri çəkən aşiqlərin könül sızıltıları son dərəcə etkiləyici şəkildə bədii-poetik əksini tapır. Bu qonulu bayatılar könüllərin sarı siminə toxunaraq aşiqləri, oxucuları dünən də duyğulandırıb, bu gün də duyğulandırır, sabah da duyğulandıracaq.
Bayatılarda insanın xoş niyyətləri, bir-birinə yaxşılıq etmək missiyasının yamanlıqdan daha gözəl olduğunu yansıdan misralar da diqqət çəkir.
Su axar samanlıqdan,
Yol keçər qaranlıqdan.
Çalış yaxşılıq eylə,
Nə çıxar yamanlıqdan?
Qeyd etməyi gərəkli sayırıq ki, Quzey Azərbaycanda yaranmış bayatılar, adətən, "Mən aşiq", yaxud "Mən aşıq", "Aşiqəm", "Əzizim", "Əziziyəm", "Eləmi" kəlmələri ilə başlanır. Güney bayatılarında isə nümunələrdən də göründüyü kimi, daha çox sayda bayatılar bu kəlmələrlə başlanmır, ilk misrasındanca birbaşa mətləbə keçilir. Amma hər iki tərəfdə də əsas fikir üçüncü, dördüncü misralarda ifadəsini tapır. Birinci və ikinci misralar son misralar üçün bir növ zəmin hazırlayır. Layla, oxşama, holavar, sayaçı sözləri və mahnılar da çox vaxt xalq yaradıcılığının ən çox yayğın olan unikal şeir örnəyi - bayatı qəlibində yaranıb. Ancaq bunlar məzmunu, qapsadığı məna baxımından bayatılardan fərqlənir.
Azərbaycan folklor nümunələrinin böyük bir hissəsi özəl olaraq uşaqlar üçün yaradılıb. Uşaq folklor örnəkləri həm lirik, həm epik, həm də dramatik növləri əhatə edir. Lirik növə layla, oxşama, nazlama, uşaq mahnıları; epik növə tapmaca, yanıltmac, qaravəlli, uşaq nağılları; dramatik növə isə uşaq oyun və tamaşaları daxildir. Janr bölgüsündən də göründüyü kimi, uşaq folklorunun Güney Azərbaycanda formalaşmış şifahi xalq yaradıcılığında özəl yeri var. Ana və nənələrin saf arzularından, səmimi istəklərindən doğan uşaq folklor örnəkləri körpə fidanlar üçün ilk məktəb, belə demək mümkünsə, müəllim olur. Uşaqların sağlam ruhda böyüməsində, onların doğru-düzgün tərbiyə olunmasında, estetik zövqünün, bədii təfəkkürünün formalaşmasında son dərəcə əhəmiyyətli faktor olan laylalar, nazlama, düzgü və yanıltmaclar, həmçinin nağıllar və oyunlar Güney və Quzey Azərbaycanda diqqət mərkəzində olmuş, qayğı ilə toplanaraq yayınlanmışdır.
Məişət nəğmələri olan layla və oxşamalar folklorun geniş yayılmış, ən çox işlənən janrlarındandır.
Laylalar anaların, nənələrin körpələri, kiçikyaşlı uşaqları yatırarkən oxuduğu nəğmələrdir. Güney Azərbaycanda yaranmış laylalar, adətən dörd misralı olsalar da, bayatılarda olduğu kimi, bəzən beş, hətta altı misradan oluşan laylalara da rast gəlinir. Məsələn:
Anan tel düzər sənə,
Bacın gül bəzər sənə,
Tanrıdan arzum budur,
Dəyməsin nəzər sənə.
Bir bu qədər ağlama,
Ürəyimi dağlama,
Yuxuma daş bağlama,
Lay-lay, oğulum, lay-lay,
Qəndim, noğulum, lay-lay.
Yuxu bilməz gözlərim,
Durmuşam keşiyində.
Mənim ürək sözlərim,
Səslənir beşiyində.
Lay-lay, həyatım, lay-lay,
Qolum-qanadım, lay-lay.
Oxşamalar, "nazlama", yaxud da "əzizləmələr" kimi adlanan qısa şeir parçaları laylalardan fərqli olaraq, uşaq yuxudan oyandıqdan sonra, onu bir növ yuxunun yaratdığı özündənqopma durumundan - yarıyuxululuqdan çıxarmaq, şənləndirmək və oynatmaq, əzizləmək, nazlandırmaq məqsədi ilə oxunan nəğmələrdir. Güneydə oxşamalar iki, dörd, bəzən hətta beş və altı misralı da olur:
Balama qurban ağ atlar,
Balam haçan çay atlar.
Şan bağlayan arılar,
Qonar, gülə sarılar,
Balama qurban olsun
Yaşı ötmüş qarılar.
Nazlamalar körpələri məhz əzizləmək, kiçik yaşlı uşaqları sevələyə-sevələyə əməyə cəlb etmək, qızları ev işləri görməyə meylləndirmək və onları gələcək həyata, ana, bir ocağın sahibi olmağa hazırlamaq baxımından düzülüb-qoşulub.
Oyun uşaqlığın ən əziz parçasıdır və onlara inkişafın çox önəmli faydalarını təqdim edir. Güney mahalında uşaqların oynaya biləcəyi pil dəstə, tor ərəbi, beş daş, mərdi-mərdi, itdi qusdu, qeyş qapdı, pişək keçdi, turna vurdu, təskənd cüt, cola atdı, göydə nə var, gözübağlı, gizlənqaç, mazalan saldı, naqqıçli, qovalaqaçdı, qeyqaladüzmə, beşdaş, astalan pistan, kufgetmə, dolanbacı yağlı bacı, qeyqala ha qeyqala, döndü yandı, göydə nə var, göy ulduzu, torpaq beli sındırma, tikan zuğu, naqqıdınlı, pul mızdırma, qonaq bacı, saqqız oyunu, gül oyunu, qondum küsdüm, yumurta çaqqışdırma, məntəş dığırlama, at minmə, aşıq oyunu, qartopu, yumurta oyunu, köşkü balaban... kimi çoxlu sayda oyun növləri yaradılıb.
Aqşin Ağkəmərli Güney mahalında uşaqların təqlid oyunlarından da bəhs edərək yayıma hazırladığı "Güney folkloru" kitabında örnəklər gətirir. Onun təqdim etdiyi oyunlarda uşaqlar heyvan və quşları təqlid formalarından maraqlı bir mənzərə yaradırlar. Uşaqların toyuğun yumurtlama prosesi zamanı səs-küy salmasını, qarğaların qarıldamasını müşahidə edərək yamsılaması çox maraqlıdır, bu, onların dili ilə belə təqdim olunur:
Qaq-qaq-qaq-qaq-qaq,
Bir oğlan doğmuşam ağ-appaq,
İnanmırsan gəl, bax!
Qarqa deyir qar-qar,
Sərçə deyir zəhrimar,
Qəcələ deyir, nə işin var?
