Nazim Ahmadli - 70
In addition to certain trends in literature, there is also a stylistic trend and inclination, which sees an honest literary worker without fuss and without conforming to literary anomalies with his calm flow. There is an unpretentious literary line in Azerbaijani literature that follows such a trend, walks away from "poetic commercials" and even remains behind in the eyes of criticism, but serves literature and the literary process with hard work. .
Nazim Ahmadli came to literature in the 80s. He opened his eyes to the world in the heart of Lachin's blue-green meadows and peaked mountains, in the village of Ahmadli in Lachin, and received his first poetic lessons from the idurna-eyed springs, raspberry-bearing forests, meadows and mountain slopes.
Then, his interest in poetry took him to Moscow - to the Institute of Literature named after M. Gorky. His first poem was published in "Azerbaijan" magazine in 1979, his later works were published in "Istok" in Moscow, "Poeziya", "Spring flowers", "Green branches" almanacs in Baku, and in the press of the time.
His poems and stories are regularly published in the republican press and translated into Russian, Chechen, English, German, Uzbek, Japanese, Turkish and Uzbek Turkish and published. also directed his strength to the service of literature in the scope of his talent with his labor activity. He worked for a long time as a consultant in the Union of Writers, director of the Literary Publicity Bureau of the Azerbaijan Republic, then from 2015 to 2023, he worked as the deputy director of the State Film and Photo Document Archive of the Republic of Azerbaijan, and now he is again acting as the director of the Publicity Bureau of the Azerbaijan Republic on public grounds.
Nazim Ahmadli attracted my attention from his first poems.
Then I received a manuscript of one of his next books, and I decided to write about some points and features of the "poet's heart wrapped in words" as he said about his work.
Nazim Ahmadli was born in the land of lovers, both mentally and spiritually, and grew up in a family of musicians. But not all those born in the land of lovers become poets. However, Nazim's poems are such that it is obvious that folk poetry is the basis of them.
While preserving its original purity in Nazim's pen, the garayli genre has acquired its own new idioms, fresh, fresh, modern emotional-image shades. Nazim does not impersonate or imitate anyone in Garayli, he simply accompanies the rhythmic rhythm of this genre, he is able to create a new atmosphere that is in harmony with it, and draws his reader under the rain of words.
saç ayır telinnən, gedək;
dərddərin əlinnən gedək,
dərddərə yasaq bir yerə;
qəlbim üzülür, sap gətir,
həsrətimə hesab gətir;
bir parça kağız tap gətir,
bu eşqi yazaq bir yerə.
Nazim Əhmədlinin gəraylılarını oxuyanda hiss etmirsən ki, gəraylı da obrazların yeniliyi, hissin, ovqatın müasirliyi o qədər orjinal təsir bağışlayır ki, elə bil qafiyəli sərbəst oxuyursan. Nazim Əhmədlinin qələmi, ilhamı, söz duyumu bu cəhətdən, doğrudan da sərbəstdir, hər şeydən azaddır, müstəqildir. Əvvəlki kitablarından birində dediyi kimi, "içimdə söz yağışı var". Sadə, təmiz, sakit, isti-ilıq, duru - yaz səhərinin yağışı. Cığallığı, kürlüyü, "veyilliyi" ilə ("veyil" burada elə sərbəst deməkdir, cığallıq da, kürlük də sərbəstliyə işarədir.)
cığalam, kürəm, veyiləm,
bir şirin gülə düyüləm;
təzədən Kərəm deyiləm,
yaşımın, yellənən vaxtı,
yanıb-sönürsən, ay çiçək,
dərdə dönürsən, ay çiçək;
məni neynirsən, ay çiçək,
ruhumun çöllənən vaxtı.
Onun gəraylıları bütövdür, tamdır. Hissin, duyğunun, ruh aləminin, bitgin, lirik hekayətidir. Başlayır və qurtarır. Şeiri bölmək, ayırmaq, bəndləmək olmur. Bu cəhətdən Nazimin şeirlərinin strukturu, qrafik düzümü, orfoqrafik qaydaları da üslubi məqamın axarına düşür. Onun şeirləri hissin, duyğunun bir cümləsinə bənzəyir.
Nazim bu şeiri sərbəstdə yazıb. Və onu deyim ki, Nazimdə güclü bəhrələnmə enerjisi var. O sevdiyi, seçdiyi, öyrəndiyi klassiklərin poetik koduna asanlıqla qoşulub öz fikrini, duyğusunu təkrarsız ifadə edə bilir, gəraylıda-hecada necə müvəffəq olursa, sərbəst şeirdə də o cür keyfiyyət əldə edə bilir. Hecada necə fikri sərbəstlik göstərirsə, sərbəstin ritminə, ahənginə də eyni dərəcədə hecanın havacatını gətirir, bir az da onun sərbəstində Dədəm Qorquddan gələn ahəngin, ovqatın, səs modelinin strukturu duyulur:
canım bulud,
gözüm bulud -
sən göylərə məndən daha yaxınsan,
mənim ağlamağım
ağlamaq deyil;
hər gün ölüm yağır,
ömürə, günə,
hər gün ölüm yağır
ömürdən, gündən.
Bu şeirin ideya-estetik qayəsini şərh etmədən bildirim ki, Nazim Əhmədli mövzuda çox rəngarəng spektrdə hərəkət edə bilir. O kitabını "Məni neynirsən, ay çiçək", "Göylərin içindən gəldim", "Bu kəndin yiyəsi hanı", "Canım bulud, gözüm bulud" bölmələrinə ayırsa da, bu ayırmalar şərtidir.
daha ağlamağa güc də qalmayıb,
bir məzar eşməyə künc də qalmayıb,
bütün göz yaşları ağlanıb daha,
kimlər ağlayacaq məni, nə bilim?
Bu "Ağrı" şeirinin son bəndidir. Nazim Əhmədli hardasa ağrı, dərd, qəm yazarıdır. O, eləcə bir şeirində bu məramına bu şəkildə də bəyan edir: "Sən qəmi sultan eylədin, mən oldum qəmin yazarı"
Şeir intim dünyaya, sevgimizə müraciətlə başlayır və iki bənddən sonra poetik fikirdə qəribə bir dönüş edilir, tamamilə ictimai-siyasi bir istiqamət alır, intim dünyanın yaşantısı ilə ictimai-siyasi duyumun yaşantısının ağrıları bir-birinin üstünə düşür:
könlünü döndər üstümə
dərdini əndər üstümə;
axtarıb göndər üstümə
qəlbində mən olan yeri;
ayrılıq daş ola bəlkə,
ürəyim boşala bəlkə;
gələsən, yumşala bəlkə
dərdimin daş olan yeri;
Nazim Əhmədli başqa bir şeirində "Göylərin içindən gəldim" deyir. Və bəlkə də burada bir həqiqət var! Həqiqətən də göyüzü mövzusu Nazim poeziyasında çox qabarıq şəkildə öz ifadəsini tapır.
ötən dərdin bir anıyam,
xatirələr dumanıyam,
göy üzünün adamıyam,
göy özünə çəkir məni...
Və Nazimin yaradıcılığının çox-çox cəhətləri haqqında söhbət açmaq olardı və xeyli qeydlərimi həcm imkansızlığından açıqlaya bilmədim! Özü də deyim ki, bu qeydlər qeydsiz-şərtsiz biri-birindən dəyərlidir və mən burada seçim qoymadan bəzilərini ortaya gətirdim. Sağlıq olsun...
Nazim Əhmədli şeirlərinin birində yazır:
təpədən-dırnağa sözəm, yanıram,
ürəyim bükülüb söz arasına...
Bu deklarativ, poetik misra deyildir, bədii estetik xəttdir, həqiqətdir! Nazim Əhmədli təpədən-dırnağa sözdür, duyğulu, bədii, poetik söz! Onun ürəyi həqiqətən də söz arasına bükülüb və bizim oxucularımız hələ ondan çox-çox poetik söz umacaq...
Bu il mayın 1-də Nazim Əhmədlinin 70 yaşı tamam olur. Şairə cansağlığı və daha böyük uğurlar diləyirik!
