Menu
Azerbaijan National Academy of Sciences
Institute of Literature named after Nizami Ganjavi

SEARCHES. INVESTIGATIONS

A monograph worthy of the Mujahidin ideology - Abid Tahirli

03-04-2023 [ 13:46 ] [ read:40 ]
printerA+ | A-
103239

Thanks to his talent and hard work, Shahbaz Shamioglu (Musayev), senior researcher of the Institute of Literature named after Nizami Ganjavi of ANAS, who has signed a number of outstanding works on Azerbaijani literary studies, has made valuable researches on the heritage of emigration in recent years and made his contribution to emigration studies. The monograph "Azerbaijani emigration heritage: prose and literary studies" (Baku, "Science and Education", 2023, 332 pages) published recently was created as a result of the research conducted by the scientist in the last few years. The monograph recommended for publication by the decision of the meeting No. 1 of the Institute of Literature named after Nizami Ganjavi of the Azerbaijan National Academy of Sciences dated February 8, 2023 (protocol No. 1) was prepared with the financial assistance of the Science Development Fund under the President of the Republic of Azerbaijan. The scientific editor of the monograph is Dr. Nikpur Jabbarli, the reviewers are Dr. Abid Tahirli and Doctor of Philology Ataami Mirzayev.

From the beginning, it can be said with complete certainty that the monograph consisting of "Introduction", "Azerbaijani emigration prose: its organization, development directions", 2 chapters combining 8 paragraphs entitled "Azerbaijani emigration literary studies", "Conclusion" and "Literature" literary-scientific community , will be received with interest by students and masters of higher schools, as well as readers interested in the topic. The attitude and approach of a competent researcher to the literary heritage of emigration, its subject, idea, language, style, and craftsmanship, is commendable both from the scientific and theoretical point of view, and from the point of view of evaluating the relevance of this treasure.

Şahbaz Şamıoğlu mühacirət irsinin ideya, mövzu, mündəricə, dil, üslub, sənətkarlıq nöqteyi-nəzərindən, mücahidlərin çətin, lakin mənalı və şərəfli həyat yolunun, çoxşaxəli və fədakar fəaliyyətinin, eləcə də sovet rejimi və kommunist ideologiyasının xalqımızın taleyində və ölkəmizin tarixində buraxdığı fəlakətli izləri əhatəli öyrənmək və obyektiv dəyərləndirmək baxımından aktual və əhəmiyyətli olduğunu ciddi arqumentlərlə əsaslandırır. O yazır ki, Azərbaycan mühacirət nəsrinin, demək olar ki, bütün nümunələri mövzu və ideya baxımından bir-biri ilə səsləşir. Bu əsərlərin leytmotivini bolşeviklərə qarşı Azərbaycanda milli müqavimət hərəkatının formalaşması, qəsbkarlarla silahlı toqquşmalar, yenilməz oğul və qızlarımızın istiqlal yolunda canlarından keçmələri təşkil edir. Əsərlərdə totalitar sovet rejimi ifşa edilir, onun içüzü, mahiyyəti zəngin bədii lövhələrlə canlandırılır. Oxucu bütün əsərlərdə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin yenidən bərpasına dərin inam hissinin şahidi olur. Şübhəsiz ki, bədii nəsrin bütün nümunələrində Vətən həsrəti, Vətən nisgili xüsusi xətt kimi keçir və istər-istəməz oxucuda belə təsəvvür formalaşır ki, hər bir konkret əsərdə onun müəllifinə məxsus ştrixləri də vardır. Mühacirət ədəbiyyatı və ədəbiyyatşünaslığının hər bir nümunəsi Azərbaycan ədəbi-bədii, elmi-nəzəri fikrinin ayrılmaz tərkib hissəsi kimi qiymətlidir, tədqiq və təbliği vacibdir, müstəqil Azərbaycan gəncliyinə örnək kimi təqdim olunmağa tamamilə layiqdir.

Monoqrafiyanın birinci fəslində Azərbaycan mühacirət nəsri üç paraqrafda araşdırılıb. Birinci paraqrafda Azərbaycan mühacir yazıçıların hekayə yaradıcılığı tədqiq olunur. Burada M.Ə.Rəsulzadə,   kayələri təhlil edilir, müvafiq elmi-nəzəri nəticələr hasil olunur. İkinci paraqraf Ə.Ağaoğlunun bədii-fəlsəfi əsərlərini əhatə edir. Mühacir yazıçıların memuar yaradıcılığından bəhs edən üçüncü paraqrafda Ə.Ağaoğlu, N.Şeyxzamanlı, M.Altunbay və M.Ə.Rəsulzadənin memuarları təhlil süzgəcindən keçirilir. Təbii ki, mühacir yazıçıların memuarları sadalanan müəlliflərlə məhdudlaşmır. Ş.Musayev kitabın həcmini nəzərə alaraq yalnız göstərilən nümunələr üzərində araşdırmalar aparmışdır. İnamla söyləyə bilərik ki, Ş.Şamıoğlu qarşısına qoyduğu məqsədlərə çatıb, Azərbaycan mühacirət nəsrinin formalaşması, inkişaf istiqamətləri və meyilləri barədə düzgün elmi mülahizələr yürütməyi, təhlillərə cəlb etdiyi nəsr əsərlərini obyektiv qiymətləndirməyi bacarıb. Bir məsələni də qeyd etmək vacibdir. Ş.Şamıoğlu istər mühacirət, istərsə də ölkə ədəbiyyatşünaslığında haqqında bəhs olunan problemlə bağlı mövcud materiallara dərindən və diqqətli nəzər salır, onlara obyektiv münasibət bəsləyir, düzgün qiymətləndirir.

Monoqrafiyanın ikinci fəsli mühacirət ədəbiyyatşünaslığı problemlərinə həsr olunub. Ş.Musayev mühacir tədqiqatçıların İntibah dövrü və orta əsrlər, Erkən yeni dövr, Yeni dövr və XX əsr (sovet dövrü) Azərbaycan ədəbiyyatına dair araşdırmaları üzərində iş aparıb. Xaqani və Nizamidən Ə.Cavad və H.Cavidə qədər milli ədəbiyyatın nəhəng ədəbi simaları ilə bağlı əksər ədəbiyyatşünaslıq materialları monoqrafiyada ardıcıllıqla beş paraqrafda təhlilə cəlb edilib. Hesab edirik ki, Ş.Şamıoğlu bu fəsildə də problemin elmi həllinə nail olub. Monoqrafiyada maraqlı və diqqətçəkici məqamlardan biri də odur ki, Ş.Şamıoğlu əsərdə mühacirət irsi ilə bağlı qarşıda duran vəzifələri də qeyd edir.

Müasir ədəbiyyatşünaslığın tələbləri səviyyəsində hazırlanmış monoqrafiyanı mühacirətşünaslığa yeni bir töhfə kimi qiymətləndirmək olar.

OTHER NEWS